Kako se planeta zagrijava, planine Španije ostaju bez snijega. Regije sa velikim nadmorskim visinama i ograničenom ljudskom aktivnošću postale su jedan od glavnih svedoka globalnog zagrevanja u našoj zemlji. Ovaj fenomen ima razoran uticaj na glečere Pirineja i drugih planinskih regiona Španije, što dovodi do nestanka ovih kritičnih ekosistema u bliskoj budućnosti.
u proslom veku, gotovo 90% produžetka je nestalo glečera u Španiji, a ovo povlačenje leda ubrzava se od 1980. Nedavne studije pokazuju da, ako se situacija nastavi ovakvom kakva jeste, za 40 godina možda više neće biti glečera, što bi imalo dramatične reperkusije ne samo na lokalni biodiverzitet, već i na zajednice koje za svoje vodosnabdijevanje ovise o otopljenoj vodi.
Glečer Maladeta, koji se nalazi na Pirinejima, izgubio je metar u debljini u prošlom veku. Tokom ovog perioda, njegova površina se smanjila sa 50 hektara na samo 23,3 hektara. Debljina ledenog pokrivača na pojedinim područjima smanjena je za dva i po metra, a Ostao je samo glečer iznad 3000 metara nadmorske visine.
Ali zašto dolazi do ovog fenomena? Odgovor je vezan za klimu. Na severu Španije, Sve rjeđe pada snijeg. Prema studiji koju je proveo Cantabria Meteorology Group (UC), snježne padavine su se smanjile za 60% zimi i 50% u proljeće od početka stoljeća. Početkom 60-ih i 70-ih palo je između pet i osam miliona litara snijega, ali je u posljednjoj deceniji ta količina smanjena na 2,65 miliona litara.
Takođe, prosječna temperatura je pala s 5 Celzijevih stupnjeva na više od 8. Došlo je i do smanjenja padavina do 25%, sa 16 milijardi litara na 12, što je rezultiralo smanjenjem nagomilanog snijega za 50%, prema procjeni Ministarstva. Ebro Hydrographic Confederation (CHE) sprovedena između 1984. i 2014. godine pomoću Erhin program.
Ovim tempom, predviđa se da do 2060. godine u Španiji možda neće biti glečera. Izvještaj CLIVAR-Španija za 2024. dokumentira ubrzano povlačenje glečera u protekloj deceniji, uz značajne gubitke u obimu i debljini. Ovaj izvještaj, koji je predstavljen u Fondaciji za biodiverzitet, naglašava da je broj španjolskih glečera opao i da su počeli da ulaze u završnu fazu svog životnog ciklusa.
Ubrzani pad kriosfere
Izvještaj to otkriva više od 80% glečera je nestalo a ako se tako nastavi, mogli bi potpuno izumrijeti za 26 godina. Ova kriza ugrožava ne samo biodiverzitet i vodosnabdijevanje zemlje, već i klimatsku ravnotežu cijelog regiona. Gubitak glečera utiče na rijeke i jezera koja opskrbljuju vodom milione ljudi, kao i na ekološku stabilnost okolnih dolina.
Permafrost, trajno smrznuto tlo, nestaje u Sijera Nevadi i pokazuje jasne znakove zagrijavanja u Pirinejima, ubrzavajući fenomene nestabilnosti kao što su odroni stijena i lavine. Ova situacija predstavlja rizik za planinare i planinare na najvišim planinama i naglašava potrebu za razvojem posebnih smjernica za ublažavanje ovih opasnosti. Nadalje, dugoročne evidencije pokazuju smanjenje trajanja snježnog pokrivača i njegovu maksimalnu akumulaciju na Iberijskom poluostrvu, što dovodi u opasnost vodne resurse zavisne od topljenja snijega u planinskim područjima.
Glečeri Pirineja, koji su najjužniji u Evropi, veoma su osetljivi na uslove životne sredine jer se nalaze na klimatskoj granici. Ovi glečeri su bili predmet raznih istraživanja, koja su pokazala da je od 1981. godine debljina leda smanjena za 30 metara, a njegov opseg smanjen za više od polovine, odnosno 64%. Ovom brzinom, glečer Aneto, najveći u Španiji, mogao bi nestati u narednoj deceniji.
Vode koje okružuju Španiju
Podaci koje je prikupio CLIVAR-Španija to potvrđuju Sve vode okeana koje okružuju Španiju zagrijavaju se po stopi od 67% više od globalnog prosjeka., što znači povećanje od 0,25°C po deceniji, u poređenju sa 0,15°C u ostatku svjetskih okeana. Posebno je Mediteran jedna od regija koje su najviše pogođene klimatskim promjenama, sa stopom zagrijavanja dva do tri puta većom od globalnog prosjeka od 1980-ih godina.
Ovaj porast temperature također pojačava konvektivne događaje i ekstremne padavine, posebno u jesen, što može povećati rizik od nepovoljnih vremenskih pojava. Sve ove promjene su međusobno povezane i podstiču spiralu suše i dezertifikacije u najugroženijim područjima, kao što je južna Evropa, gdje projekcije ukazuju na to da će aridnost i ozbiljnost suše nastaviti da se pogoršavaju.
Klimatski izazovi i rizici u nastajanju
Kontinuirano smanjenje relativne vlažnosti i povećanje isparavanja okeana pogoršavaju epizode suše i dezertifikacije u južnoj Evropi. Projekcije sugeriraju da bi više od 80% planinskih područja moglo zabilježiti porast ekstremnih suša, s tim da će se vjerovatnoća ekstremnih suša povećati za 150% do 200% ako globalne temperature porastu za dva stepena. Prema izvještaju Greenpeacea, u narednih 20 godina Španija bi mogla doživjeti suše deset puta gore od sadašnjih.
Krčenje šuma i intenzivno korištenje zemljišta za komercijalne usjeve doveli su do degradacije tla u planinskim područjima. Ovaj gubitak vegetacijskog pokrivača smanjuje sposobnost tla da zadrži vodu, što zauzvrat pogoršava sušu i ubrzava otapanje glečera. Nadalje, masovni turizam u planinskim regijama također doprinosi pritisku na ove krhke ekosisteme. Skijališta i izgradnja infrastrukture povećavaju potražnju za prirodnim resursima, povećavajući ranjivost glečera i njihove okoline.
Planinski ekosistemi dom su bogate raznolikosti vrsta ptica, sisara i vodozemaca, od kojih su mnoge jedinstveno prilagođene hladnim uslovima visokih planina. Nestanak glečera takođe dovodi u opasnost biodiverzitet, jer su ove vrste prisiljene da migriraju na veće nadmorske visine, što utiče na ekološku ravnotežu u regionu.
Kako se glečeri brzo tope, milioni ljudi se suočavaju sa nestašicom vode i povećanim rizicima od prirodnih katastrofa, kao što su poplave. Međutim, još uvijek postoje mogućnosti da se neke od ove štete po životnu sredinu preokrenu putem odgovarajućih javnih politika, kao što je španski Zakon o obnovi prirode, koji nastoji zaštititi ključne ekosisteme i podstaći pošumljavanje.
Očuvanje glečera Pirineja neophodno je ne samo iz estetskih ili turističkih razloga, već zato što predstavljaju vitalni izvor vode za milione ljudi i za globalnu biodiverzitet. Bez hitnih mjeraBudućnost ovih glečera je neizvjesna i ovisi o kolektivnoj akciji za ublažavanje klimatskih promjena i njihovih efekata.
