Tokom istorije, mnogi naučnici su predlagali različite teorije o formiranju planeta, univerzuma i Sunčevog sistema. U ovom slučaju ćemo govoriti o modernoj teoriji planetesimali. Ovo je vrsta teorije koja sugerira da su planete nastale kroz maglinu plina i zvjezdane prašine.
U ovom članku ćemo vam reći o karakteristikama moderne teorije planetezimala, ko ju je predložio i kakve je reperkusije imala u svijetu astronomije i nauke.
Šta je teorija planetezimala?
Teorija planetezimala je hipoteza koja pokušava da objasni kako se planete formiraju u našem Sunčevom sistemu i drugim zvezdanim sistemima. Prema ovoj teoriji, planete potiču iz oblaka plina i prašine koji se naziva protoplanetarna maglina.
Prvo, teorija postulira da je protoplanetarna maglina rezultat gigantskog molekularnog oblaka koji se uruši pod utjecajem gravitacije. Kako se oblak skuplja, počinje da se okreće brže, što dovodi do formiranja akrecionog diska oko mlade zvijezde zvane zvijezda progenitor.
Unutar ovog akrecionog diska, sitne čestice prašine i leda, poznate kao planetezimali, počinju da se sudaraju i akumuliraju zbog gravitacionih sila. Ovi planetezimali su osnova budućih planeta. Kako nastavljaju da rastu od sudara i spajanja, planetezimali postaju protoplanete, koje razvijaju planetarna tijela.
Jedna od ključnih karakteristika planetezimala je njihova veličina. Ovi objekti mogu biti u veličini od nekoliko kilometara do stotina kilometara u prečniku. Njegova masa i sastav također mogu biti različiti, ovisno o lokaciji unutar akrecionog diska i dostupnim materijalima.
Nadalje, teorija planetezimala objašnjava Kako nastaju kamenite planete i plinovite planete?. Stenovite planete, kao što su Zemlja i Mars, formiraju se blizu matične zvezde, gde su temperature visoke i preovlađuju čvrsti materijali. Plinovite planete, kao što su Jupiter i Saturn, formiraju se u udaljenijim regijama, gdje su temperature niže, a plinovitih i ledenih materijala više.
Kako protoplaneti nastavljaju da rastu, mogu uhvatiti više materijala i na kraju postati zrele planete. Planetezimalna teorija pruža koherentno objašnjenje kako planete stiču svoju masu, orbitu i sastav.
Ko je predložio ovu teoriju?
Teoriju planetezimala razvijali su i modifikovali razni naučnici kroz istoriju. Jedan od prvih velikih saradnika bio je francuski astronom i matematičar Pierre-Simon Laplace. Rođen 1749. Laplace je bio poznat po svom radu o nebeskoj mehanici i teoriji gravitacije. Njegove studije o formiranju Sunčevog sistema i stabilnosti planeta postavile su temelje za kasnije ideje o planetezimalima.
Drugi ključni naučnik u ovoj teoriji je švedski astronom i astrofizičar Viktor Safronov. Rođen 1917. godine, Safronov je bio poznat po svom uticajnom radu na formiranju i evoluciji planetarnih sistema. Predložio je planetezimalnu hipotezu i ukazao na njen značaj u formiranju planeta.
Takođe i astronomi Gerald Kuiper i George Wetherill, dao značajan doprinos teoriji planetezimala. Gerald Kuiper, rođen 1905. godine, bio je astronom poznat po svojim istraživanjima Sunčevog sistema i formiranja planeta. Njegov rad je bio fundamentalan za razumijevanje objekata u Kuiperovom pojasu i njihovog odnosa s planetezimalima. Ako želite saznati više o ovim objektima, možete pročitati o porijeklo asteroida.
S druge strane, George Wetherill je bio američki astronom rođen 1925. godine, a istakao se u oblasti planetarne nauke i kosmogonije. Sproveo je fundamentalna istraživanja o sudaru i akumulaciji planetezimala i razvio numeričke modele za simulaciju njihove evolucije i formiranja planeta.
Značaj teorije planetezimala u astronomiji
Teorija planetezimala ima veliki značaj u oblasti nauke i astronomije zbog svojih brojnih implikacija i doprinosa. Ova teorija je pružila solidnu osnovu za razumijevanje procesa formiranja planeta u našem Sunčevom sistemu i postavila temelje za proučavanje formiranja planeta u drugim zvjezdanim sistemima. Ovo su glavni razlozi važnosti planetezimalne teorije u astronomiji:
- Poreklo Sunčevog sistema: Teorija planetezimala je omogućila da se objasni kako je naš Sunčev sistem formiran od protoplanetarne magline. Pomaže razumjeti kako su planete, uključujući i našu, nastale iz manjih čestica i kako su evoluirale tokom vremena.
- Formiranje ekstrasolarnih planeta: Ova teorija nije primenljiva samo na naš solarni sistem, već je takođe bila fundamentalna za proučavanje i razumevanje formiranja planeta u drugim zvezdanim sistemima. Posmatrajući i analizirajući protoplanetarne diskove oko mladih zvijezda, astronomi su pronašli dokaze o prisutnosti planetezimala i uspjeli su zaključiti kako se planete formiraju u ovim regijama. Na primjer, zanimljivo je naučiti o egzoplanete koji su nedavno otkriveni.
- Sastav i planetarna evolucija: Teorija planetezimala nam pomaže da shvatimo kako se stiče sastav i struktura planeta. Sudar i akumulacija planetezimala tokom planetarne formacije igraju ključnu ulogu u određivanju unutrašnjeg i vanjskog sastava planeta, kao i u evoluciji njihovih atmosfera i površina.
- Distribucija planeta i planetarnih sistema: Ova teorija je doprinijela razumijevanju distribucije i raznolikosti planetarnih sistema u svemiru. Pomaže nam da shvatimo zašto neki zvezdani sistemi imaju stenovite planete blizu svoje zvezde, dok drugi imaju gasne divove daleko od nje. Osim toga, pruža informacije o formiranju mjeseca i drugih nebeskih objekata koji kruže oko planeta, što je povezano sa proučavanjem meseci planeta.
Kao što vidite, ova vrsta teorije je jedna od najpodržanijih u svijetu nauke i zahvaljujući njoj bolje razumijemo nastanak planeta. Nadam se da uz ove informacije možete saznati više o teoriji planetezimala i njenoj važnosti.
